آموزش و توانمند سازی، مهمترین نیاز بخش تعاون است بهروز فرهنگیان، رییس اتاق تعاون استان فارس در گفتگوی تفصیلی خود با آینه اقتصاد، با اشاره به اینکه اتاق تعاون فارس نهادی برای پیگیری مسایل مربوط به تعاونی ها است آموزش و توانمند سازی را مهمترین نیاز حوزه تعاون می داند و معتقد است با توسعه آموزش های تخصصی می توان از ظرفیت های اقتصادی بخش تعاون بهره برد. توضیحات وی درباره فعالیت های اتاق تعاون و همچنین اهمیت تعاونی ها در این مصاحبه به شرح زیر آمده است:

• وظایف و کارکردهای اتاق تعاون چیست؟

اتاق تعاون یکی از بزرگترین تشکل های مردم نهاد و غیر دولتی اقتصادی در سطح کشور و استان فارس است. اقتصاد در قانون اساسی به سه بخش دولتی، خصوصی و تعاونی تقسیم شده است و با توجه به اینکه برای هر یک از این سه بخش متولیانی وجود دارد ، اتاق تعاون نیز درحوزه حمایت کردن و تسهیل فعالیت های اقتصادی تعاونی های سراسر استان فعال است. در استان فارس حدود 11 هزار تعاونی ثبت شده وجود دارد که امورات اقتصادی این تعاونی ها از سوی اتاق تعاون فارس پیگیری می شود

• تعاونی های استان فارس در چه زمینه هایی فعال هستند؟

هر فعالیت اقتصادی که در کشور وجود دارد می تواند در قالب تعاونی شکل گیرد و تعاونی تنها به حوزه های خاص محدود نمی شود. مالکیت هر تشکل اقتصادی می تواند به شکل انفرادی ،خصوصی یا تعاونی باشد که نوع مالکیت در تعاونی سبک خاصی دارد و معمولا همه گروه های شغلی از بحث های درمان ، آموزشی، دانش بنیان ، تولیدی ،مسکن،حمل ونقل و ..... را در بر می گیرد. برای هر یک از این بخش ها اتحادیه هایی شکل گرفته است ، این اتحادیه ها در حوزه های مختلف درمان، مسکن، صنایع دستی ، تعاونی های مصرف، حمل و نقل، شیلات، دام پروری، کشاورزی، سهام عدالت و...فعالیت می کنند و تعاونی های مرتبط را در یک گروه قرار می دهند البته تعاونی هایی نیز هستند تحت پوشش اتحادیه ها قرار ندارند.

• ایجاد تعاونی ها چه ظرفیت هایی را در جامعه فعال می کند و استفاده از این ظرفیت ها چه مزایایی در پی دارد؟

تعاونی یک الگوی اقتصادی بالغانه است و ظرفیتی قانونی خوبی دارد که برای تجمیع توانمندی ها ایجاد شده است. زمانی که قرار است فعالیتی شکل بگیرد میتوان توانمندی ها را از طریق تعاونی ها تجمیع کرد که این توانمندی ها شامل توانمندی های علمی، مالی، فنی وسایر توانمندی های مورد نیاز در حوزه کسب و کار می شود. تامین منابع مالی مورد نیاز یکی از عمده ترین ظرفیت هایی است که در تعاونی ها ایجاد می شود؛ بنابراین در حوزه تعاون صرفه ای در مقیاس برای تجمیع توانمندی ها ایجاد خواهد شد و اگر تعاونی ها بتوانند منابع مالی خرد را در کنار هم قرار دهند پول بسیار ارزان تر در اختیار آنها قرار خواهد گرفت. نزدیک بودن عرضه کننده و مصرف کننده، از دیگر مزیت های بخش تعاون است؛ به نحوی که می توان گفت در حوزه اقتصاد تعاون مشتری به فعالیت نزدیک است در حالی که در سایر بخش ها باید به دنبال مشتری بود. بنابر این ایجاد تعاونی ها فرصت بسیار مناسبی برای گسترده کردن بازرها خواهد بود.به نحوی که می توان بزرگترین شبکه های تولید و توزیع کشور را در حوزه تعاون فعال کرد.

• وضعیت گسترش فعالیت های حوزه تعاون در استان فارس را چگونه ارزیابی می کنید؟

حوزه تعاون در استان فارس بر اساس آمار و اطلاعات و شاخص های موجود در چند سال گذشته وضعیت خوبی داشته و در خصوص تشکیل و حمایت از تعاونی ها رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده و این نشان می دهد که مردم در استان ما تمایل بیشتری به تشکیل تعاونی ها پیدا کرده اند. آنچه به دست آمده است حاصل زیر ساخت ها و فعالیت های ترویجی و فرهنگی بوده که در این حوزه انجام داده ایم.استان فارس جز استان های بسیار مطرح کشور در حوزه تعاون است به گونه ای که نمایندگان تعاون استان فارس در بسیاری از فعالیت ها و تصمیم گیری های کشور حضور داشته و تاثیر گذار هستند.

• وضعیت فعالیت های حوزه تعاون در استان فارس در مقایسه با استانداردهای جهانی را چگونه ارزیابی می کنید؟ کمبودها و کاستی های موجود برای دست یافتن به ایده آل ها چه مواردی هستند؟

موضوع آموزش بیشترین و مهمترین نیاز بخش تعاون بوده و هیچ موضوعی مهتر از موضوع آموزش نیست. با توجه به وضعیت اقتصادی موجود در دنیا ودر کشور ما ،فعالیت های اقتصادی کاملا رقابتی است و فعالان اقتصادی رقبای زیادی دارند از سوی دیگر با توسعه روابط بین المللی کشور ما به ویژه پس از برجام این رقابت پذیری نیز افزایش می یابد و به تبع آن هر فعالیت اقتصادی فراتر از نوع مالکیت آن باید بتواند ساختارها و رویه های مدیریتی را اصلاح کند.با توجه به اینکه در ساختارهای کنونی تعاون موضوع رقابت پذیری و ایجاد مزیت رقابتی کمتر مد نظر قرار گرفته و این بزرگترین عامل بازدارنده برای رشد اقتصادی تعاونی ها است، اتاق تعاون استان فارس این موضوع را با جدیت دنبال می کند.بر این اساس یکی از مهمترین اهداف ما توانمند سازی مدیران با استفاده از شیوه های جدید مدیریتی در تعاون است. نکته مهم دیگری که امروز باید در حوزه تعاون مورد توجه قرار گیرد مبانی اقتصاد تعاون است اکه اگر این مبانی را به درستی رعایت کنیم به دلیل زیاد بودن تعاملات و ارتباط بین تولید کننده و مصرف کننده و وجود شبکه ارتباطی می توان تعاون را به عنوان یکی از پدیده های نو ظهور اقتصادی تبدیل نمود و با استفاده درست از ظرفیت تعاون و توانمند سازی مدیران، تعاون می تواند مشکل اشتغال و تولید و رفاه اجتماعی را حل کند.

• حوزه تعاون به چه نوع آموزش هایی نیاز دارد و آیا این آموزش ها اکنون در کشور و در استان فارس ارائه می شود؟ چه کمبودها و ضعف هایی در این زمینه وجود دارد؟

مدیریت در حوزه تعاون به توانمندی های ویژه ای نیار دارد ؛ چرا که در بخش تعاون فرد ضمن اینکه مدیریت اقتصادی را انجام می دهد باید مدیریت بر افراد را نیز بلد باشد به همین خاطر نیاز است مدیران حوزه تعاون بتوانند علاوه بر مدیریت اقتصادی سرمایه های اجتماعی را نیز مدیریت کنند. تعاونی ها عمدتا به سه موضوع آموزش حقوقی و قانون تعاون ، آموزش های مربوط به مدیریت اقتصادی و مدیریت بر افراد نیازدارند که موضوع سوم بیش از دو موضوع دیگر مغفول مانده و می توان گفت ما در تجمیع این موضوعات آموزشی در بخش تعاون هنوز به آن حد اعتدال نرسیده ایم و باید بیش از این به آن بپردازیم. در زمینه آموزش های آکادمیک نیز معتقدیم که در دانشگاه ها باید دروسی در حوزه تعاون تدوین شده و فارغ التحصیلان کارشناسی تعاون و مدیریت تعاون پس از طی مراحل رسمی علمی وارد عرصه فعالیت در حوزه تعاون شوند. اتاق تعاون استان فارس با توجه به اهمیت این موضوع پیشنهاد تاسیس دانشگاه تعاون را مطرح کرده و پیگیری های اداری بسیار خوبی انجام شده و موافقت های اولیه نیز صورت گرفته است اما امکانات و زیر ساخت هایی برای عملی شدن این موضوع نیاز است که فعلا در این زمان میسر نشده اما امیدورایم با همکاری مسئولان و دستگاه ها به نتیجه مطلوبی برسد البته در ابتدا نیاز به وجود این دانشگاه باید از طریق فرهنگ سازی بین مردم جامعه ایجاد شود. اما در حال حاضر طراحی هایی به صورت دوره های پودمانی برای مراکز علمی کاربردی انجام شده و دانشگاه علمی کاربردی برای برگزاری این دوره ها اعلام آمادگی کرده است. در حوزه ترویج تعاون کارهای زیادی انجام شده اما در فرهنگ ما بعضی مسایل و اعتقادات در باره فعالیت های تیمی نهادینه شده و اصطلاحات ضد فرهنگ تعاونی مانند «اگر شریک خوب بود خدا هم شریک داشت» ورواج دارد که باید با آموزش های صحیح در مدارس و دانشگاه ها اصلاح شود.   آموزش فعالیت های تیمی باید از مهد کودک ها و مدراس آغاز شود چرا که در جامعه ما ظرفیت بسیار خوبی برای انجام این فعالیت ها وجود دارد اما قرار گرفتن در چارچوب فعالیت های تیمی هنوز دچار ضعف است.

• در استان فارس چه موانعی بر سر راه توسعه فعالیت های حوزه تعاون وجود دارد؟

استان فارس به دلیل اینکه استانی اقتصادی نیست با مشکلاتی در حوزه تعاونی ها رو به رو است. این استان بیشتر گردشگری و کشاورزی و کمتر صنعتی است اما ظرفیت خدمات در استان فارس زیاد است و اگر به ایجاد شرکت های نو پا و دانش بنیان توجه شود فارس می تواند استانی پیشرو در این زمینه باشد. آنچه امروز باعث عدم موفقیت بسیاری از تعاونی ها شده نبود آشنایی با اصول و مبانی تعاونی است. شاید بخش تعاون تا امروز به شکل بخشی دولتی دیده شده و عمده افرادی که به سمت تشکیل تعاونی رفته اند نگاهی فقیرانه به این موضوع داشته اند هر چند ظرفیت تعاون برای قرار گرفتن منابع مالی افراد کم بضاعت نیز بسیار مفید است اما این نوع نگاه به تنهایی نگاه درستی نیست و سبب می شودد افرادی که از توانمندی بالای برخوردار هستند تمایل به تشکیل تعاونی نداشته باشند یکی از موضوعات مهم در تشکیل تعاونی ها این است که افرادی که در کنار هم قرار می گیرند مکمل هم باشند اما تا امروز این مسئله به خوبی اتفاق نیفتاده و بدون توجه به داشتن اهداف مشترک و همچنین آموزش های لازم در این حوزه اقدام به تشکیل تعاونی می کنند در حالی که اگر از ابتدا شرکا و اهداف مشترک به درستی انتخاب شوند ظرفیت تعاونی ها می تواند به سرعت به رشد و بالندی برسد.

• مهمترین دستاوردهای اتاق تعاون استان فارس چیست؟

اتاق تعاون فارس در این مدت دستاوردهای بزرگی داشته که تثبیت جایگاه تعاونی ها از مهمترین دستاوردهای این نهاد بوده و به عنوان قوترین مرجع رسمی داروی در حل مشکلات تعاونی های استان فعالیت می کند. پیشگیری از اختلافات و مناقشاتی که ممکن است برای تعاونی ها به وجود بیاید و همچنین تعیین صلاحیت مدیران تعاونی ها و ارائه آموزش های مورد نیاز از دیگر اقدامات اتاق تعاون استان فارس است، اتاق تعاون استان فارس همچنین با استفاده از کمیسیون های تخصصی برای هر موضوع اقتصادی توانسته مشکلات را استخراج کرده و به گوش مسئولان برساند و بر اساس جایگاه قانونی که هم اکنون از آن برخوردار است در بسیاری از تصمیمات تاثیر گذار بوده است. تلاش برای ایجاد بازارهای مناسب از طریق معرفی خدمات و تولیدات تعاونی ها و آشنا کردن آنها با استاندارد های بین المللی نیز از جمله فعالیت هایی است که در اتاق تعاون استان فارس انجام شده و در این راستا هیئت هایی از استان فارس به سایر کشورها اعزام شده و یا هیئت هایی از سایر کشورها به استان فارس دعوت شده اند.